PIPAC Cərrahiyyəsi

BİLMƏLİ OLDUĞUNUZ MƏLUMATLAR
Təzyiqli intraperitoneal aerozol kimyaterapiyası (PIPAC) – qarın boşluğunun daxili qişasında (periton) yayılmış xərçəng hüceyrələrinin müalicəsində istifadə olunan minimal invaziv bir prosedurdur.
PIPAC prosedurunda kimyaterapiya dərmanları təzyiqli duman şəklində qarın boşluğuna laparoskopiya vasitəsilə tətbiq olunur.

PIPAC ilk dəfə digər müalicələrə cavab verməyən xəstələrdə simptomları azaltmaq və xəstəliyin gedişatını yavaşlatmaq üçün istifadə edilmişdir.

PIPAC nə vaxt tətbiq olunur?
PIPAC, cərrahi yolla tam sağalma mümkün olmadıqda və ya ənənəvi müalicə üsulları təsirsiz qaldıqda tətbiq olunur.
Aşağıdakı hallarda istifadə edilə bilər:

• Xərçəngin yayılmasını yavaşlatmaq və ya dayandırmaq
• Şişləri kiçildərək onları cərrahi yolla çıxarıla biləcək vəziyyətə gətirmək
• Qarın boşluğunda yığılan mayeni (assit) azaltmaq
• Xəstəxanada qalma müddətini və yan təsirləri azaltmaq

PIPAC hansı xərçəng növlərində tətbiq olunur?
PIPAC əsasən digər orqanlarda başlayıb sonradan peritona yayılmış xərçənglərdə istifadə olunur.
Bu növlərə aşağıdakılar daxildir:

• Qalın bağırsaq (kolon) və düz bağırsaq xərçəngi
• Appendix (kor bağırsaq çıxıntısı) xərçəngi
• Mədə xərçəngi
• Yumurtalıq (ovarial) xərçəngi
  
  

PIPAC necə həyata keçirilir?
PIPAC qısa bir laparoskopik əməliyyat zamanı icra olunur. Əvvəlcə qarında kiçik kəsiklər açılaraq kamera və xüsusi alətlər yerləşdirilir. Daha sonra kimyaterapiya dərmanı təzyiqlə duman şəklində qarın boşluğuna verilir. Prosedur adətən 30–90 dəqiqə davam edir.

PIPAC-ın yan təsirləri
PIPAC-da istifadə olunan dərman dozası standart kimyaterapiyaya nisbətən daha az olduğundan yan təsirlər nisbətən yüngül olur.
Ən çox rast gəlinən yan təsirlər bunlardır:

• Qarın ağrısı və spazmlar
• Ürəkbulanma və qusma
• Qarında köp
• İştahanın müvəqqəti itməsi
• Qəbizlik və ya ishal

Ciddi yan təsirlər nadir hallarda baş verir, lakin bunlara cərrahi infeksiyalar, orqan zədələnməsi və qarın içi iltihab daxil ola bilər.

PIPAC-ın uğur göstəriciləri
PIPAC-ın nəticələri tətbiq olunduğu xərçəng növü və xəstəliyin mərhələsindən asılı olaraq dəyişir.
Aparılmış araşdırmalar göstərir ki:

• Kolon, rektum və yumurtalıq xərçənglərində xəstəliyin inkişafı halların 50–75%-də dayandırılıb
• Əksər xəstələrdə həyat keyfiyyəti yaxşılaşıb
• Bəzi hallarda sistemli kimyaterapiyaya nisbətən daha uzun sağ qalma müşahidə olunub

PIPAC və HIPEC arasındakı fərq
Hər iki metod (PIPAC və HIPEC) kimyaterapiya dərmanlarının qarın boşluğuna birbaşa tətbiqi prinsipinə əsaslanır, lakin fərqləri var:

• HIPEC isti maye kimyaterapiya ilə aparılır, PIPAC isə təzyiqli duman şəklində dərman verir
• HIPEC adətən bir dəfə edilir, PIPAC isə hər 6–8 həftədən bir təkrarlana bilər
• HIPEC daha invazivdir və sağalma müddəti uzundur, PIPAC isə daha yüngül keçir

Hazırda PIPAC ABŞ və Avropada yalnız bir neçə ixtisaslaşmış xərçəng mərkəzində tətbiq olunur və əsasən klinik tədqiqat mərhələsindədir.