Öd kisəsi

Öd kisəsi nədir?

Öd kisəsi qaraciyərin altında yerləşən, armud formasında kiçik bir orqandır. Onun əsas funksiyası qaraciyərdə istehsal olunan ödü toplamaq və həzm zamanı — xüsusilə yağlı qidalar qəbul edildikdə — onu bağırsağa ötürməkdir.

Öd həzm prosesində yağların parçalanmasına və mənimsənilməsinə kömək edir.

Əgər öd kisəsinin çıxış yolları daş, polip və ya digər səbəblərlə tutulursa, öd kisədə toplanır və nəticədə iltihab inkişaf edir. Bu vəziyyət xolesistit adlanır.

2. Növləri

Xolesistit bir neçə formada özünü göstərə bilər:
• Kəskin xolesistit — qəfil başlayan güclü ağrı, hərarət və təcili tibbi yardım tələb edir.
• Xroniki xolesistit — tədricən inkişaf edir, dövri olaraq kəskinləşmələrlə müşayiət olunur.
• Daşlı (kalkulyoz) xolesistit — öd daşlarının yaratdığı iltihab.
• Daşsız (akalkulyoz) xolesistit — daşsız forma, adətən ağır xəstələrdə müşahidə olunur.
• Öd kisəsi polipləri — selikli qişadan inkişaf edən törəmələrdir, çox vaxt əməliyyata göstəriş hesab olunur.

3. Əlamətləri
Öd kisəsi xəstəliklərinin əsas simptomları bunlardır:

• Ağrı — adətən sağ qabırğaaltında olur, kürəyə, sağ çiyinə və ya döş qəfəsinə yayıla bilər. Yağlı yeməklərdən sonra güclənməsi xarakterikdir.
• Ürəkbulanma və qusma — öd axınının pozulması ilə əlaqədar tez-tez rast gəlinir.
• Ağızda acılıq və ağırlıq hissi.
• Hərarət, titrətmə, halsızlıq — xüsusilə kəskin iltihab zamanı meydana çıxır.
• Həzm pozğunluğu — qarında köp, şişkinlik, iştahanın azalması.

4. Diaqnostika
Dəqiq diaqnoz üçün həkim aşağıdakı müayinələrdən istifadə edir:
• USM (ultrasəs müayinəsi) — ən sadə və informativ üsul, daş, polip və ya iltihabı aşkar edir.
• Qan analizləri — iltihab əlamətlərini (leykositlər, CRP) və qaraciyər göstəricilərini qiymətləndirmək üçün.
• KT və MRT — çətin hallarda ətraf orqanları və öd yollarını daha dəqiq göstərmək üçün.
• Radioizotop müayinələr — xüsusi hallarda tətbiq olunur.

5. Müalicə
Xolesistitin əsas və yeganə effektiv müalicəsi — cərrahi əməliyyatla öd kisəsinin götürülməsidir (xolesistektomiya).
• Müasir dövrdə ən çox laparoskopik üsul tətbiq olunur. Bu zaman qarında 3–4 kiçik dəlik açılır və əməliyyat kamera ilə aparılır.
• Laparoskopik əməliyyatın üstünlükləri:

• daha az ağrı,
• qısa bərpa müddəti,
• kosmetik cəhətdən gözəl nəticə,
• pasiyentin 1–2 günə evə buraxılması imkanı.

Əməliyyatdan sonra pasiyent normal həyatına qayıda bilir. Yalnız çox yağlı, qızardılmış və ədviyyatlı yeməklərdən uzaq durmaq məsləhətdir.

6. CVS nədir?

Critical View of Safety (CVS) — laparoskopik xolesistektomiya zamanı tətbiq olunan xüsusi təhlükəsizlik texnikasıdır.

Onun mahiyyəti:
• Cərrah kisəni çıxarmazdan əvvəl bütün damar və öd yollarını aydın şəkildə görməlidir.
• Ən azı iki anatomik struktur dəqiq müəyyən edilmədən öd kisəsi kəsilməməlidir.
• Bu yanaşma əməliyyatın təhlükəsizliyini artırır və qaraciyər ilə öd yollarının zədələnməsinin qarşısını alır.
Beləliklə, CVS pasiyent üçün əlavə təhlükəsizlik zəmanəti deməkdir.

Nəticə
• Öd kisəsi həzm üçün vacibdir, amma xəstələndikdə əsas çıxış yolu onun əməliyyatla götürülməsidir.
• Əsas simptomlar: sağ qabırğaaltı ağrı, ürəkbulanma, hərarət.
• Müasir laparoskopik əməliyyatlar sayəsində pasiyentlər qısa müddətdə bərpa olunur.
• Critical View of Safety texnikası əməliyyatın ən yüksək təhlükəsizlik standartlarına uyğun aparılmasını təmin edir.