Məmə Kisti

Məmə Kisti Nədir?
Sadə şəkildə desək, məmə kisti adətən maye ilə dolu kisəciklər şəklində məmə toxuması içərisində yaranan şişliklərdir. Bu kistlər adətən xoşxassəlidir və məmə xərçəngi ilə əlaqələndirilməməlidir.

Kistlər, məmə toxumasının hormonal dəyişikliklərə verdiyi bir cavab olaraq meydana çıxa bilər. Bu hormonal dəyişikliklər xüsusilə aybaşı dövrü, hamiləlik və menopauza dövrlərində daha aydın hiss olunur. Məmə kistlərinin yaranması hər yaşda qadınlarda baş verə bilər, lakin ən çox 35–50 yaş arasındakı qadınlarda görülür.

Məmə Kisti Necə Fərq Edilir?
Məmə kistləri aybaşı dövrü ərzində böyüyə və ağrıya səbəb ola bilər. Bu böyümə əsasən hormonlarla əlaqəlidir və çox vaxt kistlər aybaşıdan sonra kiçilir və ya tam yox olur. Lakin daha ciddi sağlamlıq problemlərinin əlaməti ola biləcəyi üçün, hər bir halda məmə kistlərinin mütəxəssis həkim tərəfindən qiymətləndirilməsi vacibdir.

Məmədə kist əlamətləri qadınlar arasında çox yayılmış bir haldır və adətən xoşxassəli (benign) quruluşdadır. Bu kistlərin vaxtında aşkarlanması məmə sağlamlığı baxımından çox önəmlidir. Bəzi hallarda kistlər məmə xərçəngi kimi daha ciddi xəstəliklərlə qarışdırıla bilər.

Məmə Kistinin Əlamətləri Nələrdir?
Məmədə kist olduğunu başa düşmək üçün aşağıdakı əlamətlərə diqqət etmək lazımdır:

-Məmədə yumru, oval və ya hərəkətli bir kütlənin hiss olunması
-Kütlənin toxunulduqda yumşaq və elastik quruluşda olması
-Məmədə ağrı və ya həssaslıq
-Məmə toxumasında ümumi şişlik və dolğunluq hissi
-Məmə ucundan şəffaf, ağ və ya sarımtıl maye gəlməsi
-Kistin böyüməsi ilə narahatlıq və ya təzyiq hissi
-Bu əlamətlər ümumiyyətlə məmə kistlərinin tipik xüsusiyyətləridir. Məmə toxumasında baş verən hər bir dəyişiklik mütləq həkim tərəfindən yoxlanmalıdır.

Məmədə Kist Necə Aşkarlanır?
Məmədə kistlərin aşkarlanması üçün iki əsas üsul var:

Əl ilə müayinə: Qadınlar özləri mütəmadi olaraq məmələrini yoxladıqda yumşaq, hərəkətli bir kütlə hiss edə bilərlər. Bu cür kütlələr çox vaxt xoşxassəlidir, lakin həkim məsləhəti vacibdir.
Görüntüləmə üsulları: Ultrasəs, mamografi və MRT kimi görüntüləmə metodları kistlərin dəqiq aşkarlanmasına kömək edir. Xüsusilə ultrasəs maye ilə dolu kistlərin müəyyənləşdirilməsində çox effektivdir.
Əgər məmədə kist aşkarlanarsa, həkim onun ölçüsünü və quruluşunu qiymətləndirir. Kiçik və ağrısız kistlər adətən izlənilir və müalicə tələb etmir.

Məmə Xərçəngi və Kist Necə Fərqləndirilir?
Məmə xərçəngi və kist simptomlar baxımından oxşar görünə bilər, lakin fərqlidirlər.
Məmə xərçəngi hüceyrələrin nəzarətsiz böyüməsi ilə yaranır, kistlər isə içi maye dolu kisəciklərdir.
Məmə kistləri adətən yumşaq, hərəkətli və sürüşkən quruluşda olur, məmə xərçəngi isə sərt, nizamsız formalı və sabit olur.

Əgər əl ilə müayinə zamanı hiss etdiyiniz kütlə sərt, nizamsız və ağrısızdırsa, bu daha ciddi bir vəziyyət ola bilər. Buna görə, fərqi düzgün müəyyənləşdirmək düzgün müalicə planı üçün həyati əhəmiyyət daşıyır.

Məmə Kisti Necə Müalicə Olunur?
Məmə kistinin müalicəsi onun ölçüsünə, yaratdığı narahatlığa və quruluşuna görə dəyişir.
Kiçik və ağrısız kistlər adətən müalicə tələb etmir, yalnız izlənilir. Lakin böyük və ağrılı kistlərdə müalicə üsulları tətbiq olunur:

-İynə ilə aspirasiya: Böyük və ağrılı kistlər iynə ilə boşaldılır. Lokal anesteziya altında edilir.
-Hormon terapiyası: Əgər kistlərin yaranması hormonal səbəblərlə əlaqələndirilirsə, həkim hormon müalicəsi təyin edə bilər.
-Cərrahi müdaxilə: Nadir hallarda, kistlər təkrarlanarsa və ya xərçəng riski daşıyırsa, cərrahi yolla çıxarılır və patoloji analizə göndərilir.

Məmədə Kist Niyə Yaranır?
Məmədə kistlərin yaranmasının əsas səbəbi hormonal dəyişikliklərdir.
Qadınlarda aybaşı dövrü, hamiləlik və menopauza zamanı hormon səviyyələrində dalğalanmalar kistlərin yaranmasına səbəb ola bilər. Bununla yanaşı, sıx məmə toxuması və ailədə oxşar hallar da riski artırır.

Əsas səbəblər bunlardır:

-Yüksək estrogen səviyyəsi
-Aybaşı dövrü öncəsi hormonal dəyişikliklər
-Menopauza sonrası hormon müalicəsi


Məmə kistləri öz-özünə keçə bilərmi?
Bəli, kiçik və ağrısız kistlər zamanla öz-özünə kiçilə və yox ola bilər. Lakin böyüyən və ya ağrı verən kistlər üçün həkimə müraciət vacibdir.

Kimlərdə daha çox müşahidə olunur?
35–50 yaş arası qadınlarda və ailəsində məmə kisti və ya xərçəngi olanlarda daha çox rast gəlinir. Hormon terapiyası alan və menopauza dövründə olan qadınlarda da risk artır.

Kişilərdə də məmə kisti ola bilərmi?
Bəli, nadir hallarda kişilərdə də məmə kisti müşahidə olunur. Kişilərdə bu hal hormonal pozğunluqlarla əlaqəli ola bilər. Belə vəziyyətdə dərhal həkimə müraciət edilməlidir.

Məmə kistlərinin böyüməsinin qarşısı alına bilərmi?
Tamamilə qarşısını almaq mümkün olmasa da, sağlam həyat tərzi və balanslı qidalanma hormonal tarazlığı qoruyaraq riski azalda bilər.

Məmə kistləri təkrarlaya bilərmi?
Bəli, məmə kistləri təkrarlaya bilər. Hormonal dəyişikliklər davam etdiyi müddətcə yeni kistlərin yaranması mümkündür. Təkrarlanan hallarda həkim nəzarəti vacibdir.